کد مطلب:16602 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

چه نكاتي درباره «قرباني» و اسرارآن وجود دارد؟

حكمت انجام قرباني ،تقرب وتعالي قرباني كننده وتقواي اوبه سوي خداست :«لَنْ يَنالُ الله لُحوُمها ولا دِماؤُها ولكن يَنالُه التَّقوي مِنكُم» حج/37.

بنابراين ،قرباني آنگاه مقبول است كه باتقوا انجام گيرد وروح اين عمل تقواباشد ؛زيرا براساس آيةشريفه «إنما يتقبّل الله من المتّقين» مائده/27 همانطوركه هيچ عملي بدون تقوا پذيرفته نيست ،عملي نيز كه همراه تقوا بوده ،ليكن عامل آن در غيراين عمل ،تقوا ي الهي را رعايت نمي كند ،اگر چه از وي پذيرفته است ،ليكن آن گونه كه شايسته است بالا نمي رود؛ زيرا خداوند عملي رامي پذيرد كه همة شئون عامل آن خواه در اين عمل، خواه در اعمال ديگر، بر پاية تقوا تنظيم شده باشد: «أَفَمن أَسس بُنيانه علي تقوي من الله ورضوانٍ خَيرٌ أم مَن أَسَّس بُنيانَه علي شفا جُرفٍ فَانهار به في نار جهنّم والله يَهدي القَوم الظّالِمين» توبه/109.

بنابراين، آنچه به خدا مي رسد، باطن و روح عمل است. قرباني نيز حقيقتي دارد به نام تقوا، وقداست وتعالي قرباني ازآن تقواست نه ازان گوشت وخون :«يناله التّقوي منكم» حج/37 ؛ چنانكه هيچ يك ازمناسك ديگر حج نيز به خدا نمي رسند ،مگرروح انها كه همان سرّحج است.

2 - هرعملي كه به قصد قربت انجام گيرد قرباني است ؛چنانكه درحديث است كه زكات و نماز قرباني مسلمانان است :«إن الزكا ه جعلت مع الصلاه قرباناًلأهل الإسلام ».(نهج البلا غه،خطبه 199،بند 7.)

بنابراين ،هرعملي كه در آن تقرب به خدا باشد، قرباني است؛ زيرا اولاً، خداوند عمل باتقوا را قبول مي كند :«إنما يتقبّل الله من المتّقين» مائده/27. ثانياً، تقواي عمل نه تنها به طرف خدا صاعد مي شود ،بلكه به خدا مي رسد ؛چنانكه دربارة قرباني فرمود :«يناله التقوي منكم ».ثالثاً ،چون تقوا جداي از جانِ انسان با تقوا نبوده ،وصف نفساني روح انسان متقي است ،اگرتقوا به خدا رسيد انسان سالك نيز پيش ازمرگ به لقا ءالله نايل مي شود.

3 – سرّ قرباني ،طبق بيان نوراني امام سجاد (ع )اين است كه حج گزار وقرباني كننده با تمسك به حقيقت ورع ،گلوي ديو طمع رابريده ،او را بكشد. بنابراين صرف ذبح گاو و گوسفند ويا نحر شتر ورها كردن آنها بدون توجه به سرقرباني ،مايه تعالي حج گزار نخواهد بود، از اين رو از باب تشبيه معقول به محسوس ،شايسته است قصد او از اين عمل، كشتن ديو دروني آز و طمع باشد .

4 - قرباني جايگاه ويژه در روايات دارد .نمونه اينكه امام باقر (ع )فرمود :خداي سبحان قرباني كردن را دوست دارد «إِنَّ الله عَزّوجَلّ يُحِبُّ إِطعام الطَعام و إراقة الدماء» (وسائل الشيعه 16/374)

ممكن است يكي ازدلايل آن بهره مندي گرسنگان ومحرومان از گوشت قرباني باشد . گرچه دراين زمان آنان كه آيات الهي را به اسارت گرفته اند (نهج البلاغه ،نامة 53 ،بند70-71) نه خود استفاده مطلوب از اين سنت الهي مي كنند ونه به ديگران اجازه اداره وبهره برداري صحيح از اين برنامه جامع وسودمند را مي دهند.

در حديث ديگري كه اهتمام به قرباني در آن مشهود است، امام صادق(ع) فرمود: رسول اكرم(ص) در حجة الوداع ،100شتر باخود برده بودند .بيش از 30 شتر را به امير المومنين علي (ع) بخشيدند كه آن حضرت همه را نحركردند و رسول اكرم(ص) نيز بقية شتران را قرباني كردند (وسائل الشيعه 8/168.) البته اين حديث به گونه اي ديگر نيز نقل شده است وآن اينكه رسول اكرم (ص ) 66شتر براي قرباني از مدينه با خود اوردند واميرالمومنين (ع) نيز –كه درآن سال از سوي رسول اكرم (ص ) به يمن اعزام شده بود ند – 34 شتر براي قرباني از يمن به همراه اورده بودند .(وسائل الشيعه 8/168)

5-آية شريفه «ليشهدوا منافع لهم ويذكروا اسم الله في أيّام معلومات علي مارزقهم من بهيمه الأنعام» حج/28 گذشته از شمول سود صوري ومنفعت معنوي امت اسلامي ،ياد حق را هدف دانسته ومهمتر آنكه به جاي نام قرباني ،ياد خدا راذكر فرمود تا روشن شود كه هدف از «تضحيه » همانا «تسميه خداست» نه صرف نحر و ذَبح؛ يعني به جاي اينكه بفرمايد: «قرباني كنند»، فرمود: «خدا را به ياد آورند كه آنها را از دامهاي حلال، مانند گوسفند، روزي داد»، به طوري كه هم اصل قرباني به نام حق آغاز گردد و هم همة نعمتهاي دامي در طول مدت زندگي براي همة انسانها به عنوان ياد خدا مطرح شود.

مراد از «أيام معلومات » در آية مذكور همان زمان حج، به ويژه دهه نخست ذيحجه است كه جزء ماههاي حرام به شمار مي‎آيد، ماههاي حرام جهار است سر ماه آن يعني ماههاي ذيقعده، ذيحجه و محرم، سرد و متصل و يك ماه آن، يعني رجب، فرد و منفصل است.

6ـ سالار شهيدان امام حسين(ع) از همان آغاز حركت خود از مدينه به مكّه در سال 60 هجري، قصد عمره مفرده داشت و اصلاً قصد حج تمتع نكرد. به هر تقدير، آن حضرت اگرچه به منا نرفت، ليكن قربانيهاي گرانقدري داد و نيز وجود مبارك خويش را فدا كرد تا مكه و منا بماند. از اين رو امام سجّاد(ع) در شام خود را فرزند مكه و منا معرفي فرمود: «أنا ابن مكّة ومني، أنا ابن المروة و الصفا». (بحار45/161)

بنابراين، كسي كه جانش را فداي دوست، يعني خداي سبحان كرد، او از منا و عرفات و... ارث مي برد، زيرا هم زمين مال خداست و آن را به هر كس صلاح باشد ارث مي دهد:«إنّ الأرض لله يورثُها مَن يَشاء» اعراف/128 و هم زمينه كمال متعلق به اوست و به هر كس بخواهد ارث مي دهد. از اين رو همة شهدا و راهيان راه امام، وارثان عرفات و مشعر و منايند؛ زيرا اهداي جان و فدا كردن فرزند، انسان را وارث اسرار منا مي كند، نه صرف حضور جسماني در منا و قرباني كردن گوسفند و مانند آن.

---

: آية الله جوادي آملي
صهباي حج